Agos

[I submitted this for a writing contest in my university. It's written in Filipino, so I apologize for my readers who aren't familiar with the language ^^;;;]

“Agos” -  sa panulat ni writingriddles

“Ayoko na mag-aral!"

Iyan ang sinigaw ni Karlo, sabay hagis ng libro sa dumadaloy na tubig ng ilog. Kaso magaling ata siya umasinta, sumakto sa malaking bato ang libro at hindi pa inanod palayo ng kalikasan. Umupo siya sa may damuhan sa tabing-ilog at tinitigan ang libro ng masama, hinihiling na sana dinala na lang ito ng agos. Pero nandoon pa din ang libro na tinititigan lang din siya pabalik. Ang mga salitang nakalathala ay mga matang hindi nga nanghuhusga pero tila tahimik naman siyang inaaway. Hindi niya naiintindihan kung bakit pinipilit ng mga matanda na kailangan niyang magbasa ng madaming-madaming libro. Para daw sa kinabukasan niya, sabi nila. Eh ano ba ang salitang “kinabukasan” sa isang batang (binata na talaga pero ayaw niyang tanggapin) katulad niya na mas gusto pang gumala sa kalsada?

Kaya tumayo na lang siya, kumuha ng maliit na bato at hinagis sa libro bago ito iwan. Paalis na dapat siya nang may nakita siyang lumulutang sa ilog.

Gitara.

May lamat ang harapan nito, putol ang isa sa mga kwerdas, at mukhang gamit na gamit na. Kumunot ang noo niya sandali, tapos linusong niya ang malamig at medyo maduming ilog para kuhanin ang gitara. Natagalan ang pagkababad niya sa tubig, matagal na pinagninilayan kung kukunin ba niya talaga ang gitara o iiwan ito kasama ang libro niyang itinapon. Pero sabi nga nila, one man's trash is another man's treasure. Nabasa lang din niya yun sa librong itinapon niya at hindi niya rin masyadong naiintindihan, kaya hindi na lang niya pinansin ang quotation sa utak niya.

Pero sa huli kinuha pa rin niya ang gitara. Iniwan niya ang libro sa may batuhan at nagdesisyong umuwi. Habang bitbit ang mabigat na instrumento pauwi iniisip niya kung paano niya ito aaralin. Wala siyang kuya o ate na pwedeng kulitin para magpaturo, at mas mahal ng nanay at tatay niya ang negosyo ng pamilya nila kaysa sa kanya. Baka nga hindi nila napansin na tumangkad siya ng isang dangkal sa nakalipas na tatlong buwan. Pero pwede naman siyang bumili siguro ng song hits, mag-aral mag-isa hanggang pati ang kalyo niya ay magkaroon ng kalyo. Tapos sasali siya sa mga talent search sa baranggay at sa TV, tapos kapag sumikat siya hindi na niya kailangang mag-aral. Gitara lang ang kakampi niya, at ang musika at mga producer na magtitiyagang gastahan siya ng pera at ang talent niyang hindi pa naman napapatunayan.

Minsan iniisip niya ang problemang baka may problema nga talaga siya sa pag-iisip.

Habang iniisip na niya ang acceptance speech niya sa Grammy’s para sa mga kantang hindi pa naman niya naisusulat (mangangarap ka na nga, itodo mo na) ay nakaramdam siya ng mga patak sa kanyang pisngi. Tumingin siya pataas sa dumidilim na kalangitan at nakita ang mga nangangalit na kumpol ng mga ulap, unti-unting pinapalitan ang asul ng itim.

“Kapag minamalas ka nga naman,” bulong sa sarili, sabay takbo papunta sa pinakamalapit na pwedeng masilungan. Bitbit pa din niya ang mabigat na gitara sa mga bisig na kanina ay pagod na pagod sa pagbitbit sa nag-iisang libro. Habang sinusugod niya ang lumalakas na ulan ay iniisip niya ang gitara, pero bumabalik pa din sa kanya ang librong inabandona. Nalusaw na kaya ito sa ulan, o tumaas kaya ang tubig ng ilog at dinala ito sa kung saan man tumutungo ang mga ilog kapag dumadaloy ito?

Dumating siya sa isang hindi natapos na kubo na ginawa nang palaruan ng mga bata sa baryo nila. Ito ay gawa sa pawid at kawayan, walang pinto at kulang ng isang dingding kaya presko kapag mataas ang araw at nagbibigay ng sapat na proteksyon kapag umuulan. Dito siya ngayon napadpad. Iniisip niyang wala siyang madadatnan dito pero malayo pa lang ay may nakita na siya.

May matandang lalaki, mukhang nasa sitenta o lampas na ang edad, at naglalakad pa lang siya palapit sa kubo ay napansin niya nang kakaiba ito.

Una, wala siyang suot na pang-itaas.

Pangalawa, sumasayaw siya sa ulan.

Malakas na kinakanta ng matanda ang Happy Birthday sa pinakamalakas na boses na meron ito, parang walang pakielam kung maririnig siya ng ibang tao o nakakabulahaw na siya sa mga kapitbahay. Kinawayan niya lang si Karlo na tumatakbo papuntang silungan at nagpatuloy na kumanta at magsasasayaw sa ulan. Nang makarating na siya ay pinunasan niya ang gitara ng isang naiwang lumang tuwalya sa loob ng kubo, at pinanood ang matandang nagkokonsyerto sa gitna ng bagyo. Ang saya ng mukha nito, at kahit napapasukan ng tubig-ulan ang bibig at ilong nito ay tuloy pa din siya sa pagkanta. Napangiti ang binata habang pinapanood ang di-kilalang lolo. Ilang dekada ang tanda nito sa kanya pero parang wala na siyang prinoproblema.

            Kalaunan ay tumigil din ang matanda. Nasamid sa tubig ulan at naubo ng matagal, tapos pumunta na sa silong para magtuyo ng buhok at katawan gamit ang tuwalya na bitbit niya sa isang bag kasama ang kanyang kamiseta. Tahimik na inabot sa kanya ni Karlo ang tuwalya at nginitian siya ng matanda, isang bungal na ngiting puno ng pasasalamat. Ginamit niya ang tuwalya na pantuyo sa nalalabing puting buhok sa kanyang ulo at sinamahan si Karlo sa pagtitig sa lumalakas pa ding ulan sa labas. Matagal silang natahimik parehas hanggang biglang nagsalita ang matanda.

“Salamat iho. Anong pangalan mo?”

            Sinabi sa kanya ng nanay niya at nabasa niya din sa librong itinapon na huwag makipag-usap sa mga taong hindi niya kilala, pero mukha namang mabait ang matanda kaya sinagot niya ito. Hindi naman kasi niya nakakausap ang libro o ang nanay niya.

            “Karlo po.”

            “Ah, ang gandang pangalan, pang-artista! Bagay sa’yo, gwapo ka,” sabi ng matanda. Natawa na lang si Karlo, hindi alam kung matutuwa kasi nasabihan siyang gwapo o kakabahan kasi hindi niya alam kung kidnapper o nangunguha ng bata ang kausap niya.

            “Salamat ho, haha, hindi naman po masyado.” sabi niya, para kunyari mapagkumbaba siya.

            “Ilang taon ka na ba?” tanong ulit ng matanda.

            “Kinse na po.”

            “Aaaah... malapit ka nang magkolehiyo ng mga ganyang edad no? Anong balak mong kunin?”

            “Hindi ko pa po alam eh. Baka po hindi na lang ako tumuloy ng kolehiyo, magtrabaho na lang po ako. May negosyo naman po mga magulang ko.”

            Sumimangot ang matanda. “Huwag kang ganyan iho. Madaming gustong mag-aral. Ako hayskul lang natapos ko, tapos aral-aral na lang sa mga libro sa laybrari. Swerte ka pinapaaral ka ng mga magulang mo.”

            “Maski mag-aral naman po ako o hindi, hindi pa din naman po makakapag-aral yung mga gustong mag-aral...” sagot ni Karlo. Nakasimangot pa din ang matanda sa kanya kaya nanahimik na lang siya, pero gusto niya ding magtanong. Gusto niyang malaman kung sino ang matandang tila sinto-sinto na sumasayaw kanina sa ulan.

            “...Kayo po, ano hong pangalan niyo?”

            “Cesario, iho. Parang Cesar na rapper. Yo,” sabi ng lolo sabay ngiti at pakita ng peace sign sa kanya. Natawa si Karlo ng malakas. Baka nga tama ang hinala niyang medyo maluwag na ang turnilyo sa utak ng matanda.

            “Ilang taon na po kayo, Lolo Cesario?” tanong niya ulit, medyo natatawa pa.

            “Sebenti-payb na iho. Mabubuo ko na ung isang siglo konti na lang!” buong pagmamalaki niyang ibinida sa binata. Natawa ng bahagya si Karlo, tsaka napansin ni Lolo Cesario ang gitara sa tabi ng binata.

            “Iyo yan iho?” tanong niya, may ibang emosyon sa mga mata. Umiling si Karlo.

            “Hindi po. Nakita ko lang na lumulutang sa ilog, pinulot ko kasi sayang naman,” pagpapaliwanag nito.

            “Pwedeng pahiram?” tanong ni Lolo Cesario. Iniabot naman agad ni Karlo ang gitara, at pinanood ang matanda. Hinimas-himas nito ang leeg ng instrumento, sinapo ang lugar kung saan dapat ay may isa pang nakakabit na kwerdas, nagpatugtog ng ilang nota. Tila napunta siya sandal sa sarili niyang mundo, at pinapanood lang siya ni Karlo. Tapos parang biglang natauhan ang matanda, sabay baling sa kanya ng tanong.

“Tumutugtog ka ba iho?”

“Nako hindi po. Pero pag-aaralan ko po. Tapos po sasali ako sa mga contest sa TV, kapag nadiscover ako at sumikat ako hindi ko na kailangang mag-aral!”

            Nginitian siya ni Lolo Cesario, at natuwa siya kasi hindi siya pinagtawanan ng matanda. Sa tagal na siguro ng nilagi niya sa mundong ibabaw, alam niya na kung gaano kaimportante ang magkaroon ng pangarap at ang pagpapahalaga dito.

            “Maganda yan. Kaso hindi dapat gamitin ang gitara para takasan ang mga problema. Baka kapag sumulat ka ng mga kanta puro malungkot ang kalabasan. Kahit itago mo, lalabas at lalabas pa din lahat ng mga saloobin mo. Ganyan ang epekto ng musika eh. Kaya dapat ginagamit ito sa tamang paraan. Dapat lagi nitong sinasabi kung ano ang nakatago sa loob ng utak at isip mo. Kasi ginawa siya para marinig ng iba.”

            Hindi nakasagot agad si Karlo sa matanda; bigla siyang kinonsensiya. Naalala ang librong pinabayaang lamunin ng mga elemento. May isa ding tanong na gusto niyang ilabas na nangungulit sa likod ng kanyang utak, pero hindi niya alam kung paano niya ito maisisingit sa usapan.

            “Lolo! Naligo na naman kayo sa ulan? Ang kulit niyo talaga!”

            May bagong boses na sumigaw sa gitna ng ulan. Parehas napalingon si Karlo at Lolo Cesario sa bagong dating. Matangkad na lalaki, may itsura, mukhang nasa kolehiyo na ang edad, at may bitbit na plastic bag habang nakasilong sa isang malaking itim na payong. Hindi niya pinansin si Karlo at dali-daling kumuha ng makapal na tuwalyang panligo mula sa bitbit na plastic at sinakluban si Lolo Cesario.

            “Pwede po ba magsasabi kayo kung gusto niyong lumabas? Nag-aalala po kami kakahanap sa inyo kapag nawawala kayo eh,” saway ng bagong dating sa matanda. Nginitian lang ito ng matanda at nagkibit-balikat, sabay pilyong kumindat sa direksyon ni Karlo. Natawa ito, at bumaling sa kanya ang lalaking hindi pa din nagpapakilala.

            “Nang-iistorbo pa kayo... pasensya ka na kung kinulit ka ng lolo ko ah,” sabi niya, tapos inabot ang kamay. “Ako nga pala si Enrico. Apo ako ni Lolo Cesario, na parang Cesar na rapper,” sabay ngiti. Natawa si Karlo at Lolo Cesario, at nagpakilala at nakipagkamay ang nauna kay Enrico.

            “Sumasayaw na naman ba sa ulan kanina si Lolo?” tanong ni Enrico kay Karlo. Tumango si Karlo, at pabirong tinignan ng masama ng mas matanda ang kanyang lolo.

            “Ang kulit niyo talaga Lolo. Kapag ikaw sinipon na naman mamaya huwag ka magrereklamo ah,” sabi niya, sabay siko sa matanda.

            “Kasama kaya sa trabaho ng mga matatanda ang magreklamo tungkol sa mga masakit sa katawan nila!” sagot ni Lolo Cesario.

            “Ngayon niyo ginagamit ung edad niyo, e ayaw niyo ngang nagpapatawag ng lolo! Ang daya niyo ha!”

            “Hindi ako madaya, matanda na ako! Eto naman, minsan lang naman, payagan mo na ako!”

            Napapangiting pinapanood ni Karlo ang pag-uusap ng mag-lolo. Wala kasi siyang makausap ng ganito sa bahay. Hindi niya nakilala kahit kailan ang mga lolo’t lola niya, wala siyang mga kapatid, at hindi niya rin mahagilap ang mga magulang niya, lalo na makausap. Napansin ni Lolo Cesario na malayo ang lipad ng utak ni Karlo, kaya bumulong siya ng saglit kay Enrico at umalis sa silong ng kubo. Mahinang ambon na lang ang kaninang malakas na ulan, at tumakbo ang matanda papunta sa isang kumpol ng mga puno at naupo sa ilalim ng mga mayayabong na dahon at sanga, hawak pa din ang gitara. Nagsimula itong tumugtog at kumanta, sapat ang hina upang siya lang ang makarinig at hayaan ang malakas na hangin na bigyan sina Enrico at Karlo ng pagkakataon na makapag-usap.

            “Alam mo, gitara ko yung napulot mo,” biglang sabi ni Enrico.

            “...Hindi nga?” gulat na tanong ni Karlo. Tumango si Enrico.

            “Oo. Regalo ni Lolo yun saken. Sabi ko kasi gusto kong sumulat ng mga kanta. Natuwa ata siya, binilhan naman ako. Natuto kaso tinamad, kasi wala namang may gusto ng mga kanta ko kundi si Lolo. Sinubukan ko na sumali sa mga contest, pero kahit ung nililigawan ko sabi ang corny ng mga kanta ko. Ayun nabasted, nainis ako kaya tinapon ko na lang yung gitara. Parang wala naman kasing kwenta eh,” saad ni Enrico, nakatulala sa matanda at nakikinig sa kantang ginagawa ng patak ng ulan at malakas na hangin at ng gitarang kulang ang kwerdas.

            “Baka hindi lang nila naiintindihan yung mga kanta mo? Nabasa ko sa libro dati na nakabase sa nakikinig ang ibig sabihin ng kanta. Baka hindi mo pa lang nakikita ung tamang makikinig sa’yo. Hayaan mo yung mga nanlalait, lagi namang merong ganun. Basta alam mo masaya ka dapat sa ginagawa mo,” mabagal na sagot ni Karlo. Napangiti si Enrico sa kanya at ginulo ang buhok niya, sabay hugot ng isang pamilyar na libro mula sa bitbit niyang plastic bag.

            “Nabasa ko din yan sa libro mo. Bakit mo naman tinapon, maganda naman?” tanong niya habang inaabot kay Karlo ang libro. Manghang-mangha na binawi ni Karlo ang libro, binali-baliktad ito sa kanyang mga kamay at hindi makapaniwala.

            “Hindi ko alam... kasi hindi ko din naiintindihan ung silbi ng librong ‘to. Nainis na siguro ako kaya ko ginawa...” sagot niya. “Parang kaparehas siguro nung tinapon mo yung gitara mo. Napagod na ako sa mga nanghuhusga tsaka dumidikta kung pano ako dapat mabuhay.”

            “...Ang dami mo namang pinanghuhugatan. Pero alam mo, kapag pinakikinggan kita parang binabasa ko yung libro mo.”

            “Ha?”

            “May laman ang mga sinasabi mo. Para akong nagbabasa ng libro pero hindi ako naiinis. Parang linya ng kanta na gumagawa ng sariling tunog,” sambit ni Enrico at napangiti. “Magandang lyrics yun ha...”

            Hindi sumasagot si Karlo, malalim ang iniisip. Biglang tumakbo papalapit sa kanila si Lolo Cesario at nagmamadaling iniabot ang gitara kay Karlo. Ngumiti siya sa dalawang nakababatang lalaki at tumuro sa langit. Lumalakas na naman ang hangin at ulan.

            “Teka lang, magpapasalamat lang ako.” Kinindatan niya si Karlo sabay takbo sa ulan. “Mamaya mo na lang ako sawayin!” pahabol niya sa apo. Wala nang nagawa ang dalawa kundi tawanan at sundan ng tingin si Lolo Cesario habang nag-iindayog ito sa ilalim ng malakas na buhos ng ulan.

            “Lagi ba niyang ginagawa yan?” tanong ni Karlo. Tumango si Enrico.

            “Kapag may kalakasan ang ulan, gusto niyang lumalabas at magpaulan. Kakanta din siya ng Happy Birthday kasi sabi niya, yung mundo daw nagpapapansin kapag umuulan. Kaya kinakantahan niya para malaman daw na mayroong may pakielam, mayroong nakikinig tsaka merong nagpapasalamat. Ganun daw kasi dapat tayo sa mundo: hindi dapat puro tanggap, nagbibigay din.”

            Tahimik na silang dalawa pagtapos magsalita ni Enrico. Si Karlo, nakatitig sa librong binalik sa kanya ng pagkakataon at sa gitarang dinala sa kanya ng kalikasan. Sinubukan niya itong iabot pabalik kay Enrico, pero umiling lang ito at ngumiti.

            “Iyo na yan. Pati yung libro mo, huwag mo na ulit itapon. May dahilan siguro kung bakit ikaw na ang may hawak niyan ngayon. Gumawa ka ng bagong libro, bagong kanta.”

“Pero hindi naman ako marunong tumugtog o sumulat ng kanta. Dapat sa’yo ‘tong gitara, sayang lang sa akin,” pagpipilit ni Karlo. Umiling si Enrico.

“Hinde, ayos lang. Pramis. Baka bumili na lang ako ng bago.” Napatingin siya sa lolo na sumasayaw sa ulan at ngumiti. “Mahal ni Lolo ang mga kanta. Baka gawan ko din siya ng thank you song. Para hindi din puro Happy Birthday yung kinakanta niya. Para may makanta na din siyang bago. Maalala niya pa ako.”

“Sigurado namang naaalala ka niya,” sabi ni Karlo, ang mga salita ni Lolo Cesario tumatakbo sa kanyang isipan.

            Kaya dapat ginagamit ito sa tamang paraan. Dapat lagi nitong sinasabi kung ano ang nakatago sa loob ng utak at isip mo. Kasi ginawa siya para marinig ng iba.

            “Salamat sa gitara ah.”

            “Ayos lang.”

            “Kailangan ko na lang matuto! Baka sumikat talaga ako.”

            “Turuan kita gusto mo? Huwag mo akong kalimutan kapag sikat ka na ha.”

            “Sige! Ngayon pa lang bigyan na kita ng pirma ko!”

            At nagtawanan sila kasama ng matanda sa ilalim ng malakas na buhos ng ulan. Hinawakan ni Karlo ng mas mahigpit ang libro. Naalala niya ang isa pa niyang nabasa, na ang buhay ay nagbibigay sa’yo ng mga pagkakataon, at ikaw na ang bahala kung ano ang gagawin mo dito. Kanina wala siyang pakielam sa kinabukasan. Ngayon, naibalik ang nawala sa kanya, at nakatagpo pa siya ng bagong kaibigan. Hawak niya na ang libro at gitara, at nalaman niyang pwede siyang gumawa ng kanta at storya.

Alam na niya ang ibig sabihin ng libro. Naiintindihan na niya.

Naiintindihan na niya.

Sa gitna ng kalikasan at tuluy-tuloy na agos ng tubig mula sa kalangitan ay mayroong matanda at dalawang binata, isang libro, at isang gitarang kulang ang kwerdas.

Ito ang kanilang storya.